Rak przełyku jest ósmym co do częstości występowania nowotworem na świecie. Ponad 80% przypadków i zgonów przypada na kraje rozwijające się, głównie wschodnią i południową Afrykę Wschodnią i Południową (24/105) i wschodnią Azję Wschodnią (15-23/105). W przeszłości w Europie historycznie nowotwory przełyku najczęściej występowały we Francji, obecnie najwyższą częstość tego nowotworu obserwuje się w krajach Beneluxu, Wielkiej Brytanii i na Węgrzech. Nowotwory przełyku charakteryzują się są nowotworem o złym rokowaniem.
Zachorowalność
Nowotwory złośliwe przełyku stanowią u mężczyzn około 1% zachorowań, u kobiet 0,3% zachorowań (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zachorowań na nowotwory przełyku w Polsce w 2010 roku
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe przełyku wynosiła w 2010 roku około 1200, z czego ponad 900 u mężczyzn i około 250 u kobiet (tab. 1).
Tabela 1. Zachorowalność na nowotwory przełyku w Polsce w latach 1980-2010
Większość zachorowań na nowotwory złośliwe przełyku występuje po 50 roku życia (93% zachorowań u mężczyzn i 95% zachorowań u kobiet). Ryzyko zachorowania na nowotwór wzrasta wraz z wiekiem osiągając szczyt u mężczyzn w siódmej dekadzie życia (około 20/105) i w starszych grupach wiekowych utrzymuje się na tym poziomie. Wśród kobiet począwszy od szóstej dekady życia ryzyko zachorowania zaczyna wzrastać osiągając wartości 3-5/105 (rys. 2).
Rysunek 2. Zachorowalność na nowotwory przełyku w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku
Zachorowalność na nowotwory złośliwe przełyku mierzona współczynnikiem standaryzowanym wzrastała wśród mężczyzn do połowy lat 90. ubiegłego wieku, po czym nastąpiło odwrócenie trendu i obserwuje się malejący trend zachorowalności . W populacji kobiet w ciągu ostatnich trzech dekad standaryzowane współczynniki zachorowalności charakteryzowały się stałym, niskim poziomem - około 0,6/105 (rys. 3).
Rysunek 3. Trendy zachorowalności na nowotwory przełyku w Polsce w latach 1980-2010
Trendy zachorowalności na nowotwory złośliwe przełyku wykazują zróżnicowanie w zależności od grupy wiekowej (rys. 4). Wśród mężczyzn w średnim wieku (45-64 lat) po okresie wzrostu zachorowalności (do połowy lat 90. XX wieku) nastąpił spadek zachorowalności o około 40% (do poziomu 19/105). Wśród kobiet w średnim wieku zachorowalność w latach 1980-2010 charakteryzowała się nieznaczną tendencją rosnącą (rys. 4).
Rysunek 4. Trendy zachorowalności na nowotwory przełyku w Polsce w latach 1980-2010 w wybranych grupach wieku
U mężczyzn w najstarszej grupie wiekowej (powyżej 65 roku życia) wzrost zachorowalności utrzymywał się do połowy lat 90. XX wieku, po czym nastąpił zwrot i rozpoczęła się tendencja spadkowa (o około 35% w 2010 roku w porównaniu z poziomem z 1996 roku). W populacji starszych kobiet w ostatnich dwóch dekadach obserwuje się zmniejszanie zachorowalności.
Przeżycia
Wśród pacjentów, u których zdiagnozowano nowotwory przełyku w latach 2000-2002 1-roczne wskaźniki przeżyć wynosiły 27,6% u mężczyzn i 29,9% u kobiet. Wśród mężczyzn zdiagnozowanych w latach 2003-2005 wskaźnik przeżyć 1-rocznych wynosił 26,5%, wśród kobiet 32,8% (rys. 5).
Rysunek 5. Wskaźniki 1-rocznych przeżyć względnych u chorych na nowotwory przełyku w Polsce
Przeżycia 5-letnie wśród pacjentów z nowotworami przełyku w ciągu pierwszej dekady XXI nieznacznie wzrosły: u mężczyzn z 5,6% do 7,1%, natomiast u kobiet z 9,9% do 12,8% (rys. 6).
Rysunek 6. Wskaźniki 5-letnich przeżyć względnych u chorych na nowotwory przełyku w Polsce
Polska na tle Europy
W 2010 roku w Polsce częstość zachorowań na nowotwory przełyku była u mężczyzn 1,8 razy wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku), natomiast wśród kobiet w Polsce nowotwory przełyku były 2 razy częstsze (rys. 7).
Rysunek 7. Porównanie zachorowalności na nowotwory przełyku w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (27)
Umieralność
Nowotwory złośliwe przełyku stanowią u mężczyzn około 2% zgonów, u kobiet 0,7% zgonów nowotworowych (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zgonów na nowotwory przełyku w Polsce w 2010 roku
Liczba zgonów z powodu nowotworów złośliwych przełyku wynosiła w 2010 roku około 1400, z czego ponad 1100 u mężczyzn i około 300 u kobiet (tab. 1).
Tabela 1. Umieralność na nowotwory przełyku w Polsce w latach 1965-2010
Większość zgonów z powodu nowotworów złośliwych przełyku (94% zgonów u mężczyzn i 97% zgonów u kobiet) występuje po 50 roku życia. Ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu wzrasta wraz z wiekiem począwszy od piątej dekady życia (rys. 2).
Rysunek 2. Umieralność na nowotwory przełyku w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku
Wśród mężczyzn umieralność z powodu nowotworów złośliwych przełyku w ciągu ostatniego półwiecza wykazywała zmienne tendencje, jednak w ostatniej dekadzie utrwalił się trend malejący. W populacji kobiet w całym okresie współczynniki umieralności miały tendencję malejącą (rys. 3).
Rysunek 3. Trendy umieralności na nowotwory przełyku w Polsce w latach 1965-2010
Tendencje umieralności z powodu nowotworów przełyku są zależne od grupy wiekowej i płci (rys. 4).
Rysunek 4. Trendy umieralności na nowotwory przełyku w Polsce w latach 1965-2010 w wybranych grupach wieku
U mężczyzn średnim wieku (45-64 lat) wzrost umieralności utrzymywał się do połowy lat 80. XX wieku, po czym nastąpiła stabilizacja wartości współczynników, a ostatnia dekada przyniosła spadek ryzyka zgonu. W latach 1965-2010 wśród kobiet w średnim wieku umieralność utrzymywała się na stałym poziomie (poniżej 2/105). Wśród mężczyzn w najstarszej grupie wiekowej (powyżej 65 roku życia)w początkowa tendencja malejąca przeobraziła się w trwające od połowy lat 70. ubiegłego wieku plateau. W populacji starszych kobiet w ciągu omawianego okresu nie obserwuje się wyraźnego trendu umieralności – współczynniki pozostają na stałym poziomie.
Polska na tle Europy
W Polsce w 2010 roku umieralność z powodu nowotworów przełyku wśród mężczyzn była 1,3 razy niższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku), natomiast wśród kobiet 1,6 razy wyższa niż przeciętna w Unii Europejskiej. (rys. 5).
Rysunek 5. Porównanie umieralności na nowotwory przełyku w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (27)
